Mapa - Timgad (Commune de Timgad)

Timgad (Timkad, arab. تيمقاد = Tīmqād, łac. Thamugadi) – starożytne miasto w Afryce Północnej, na terenie dzisiejszej Algierii. Zachowany do dziś kompleks ruin został w 1982 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO.

Miasto zostało założone w 100 roku naszej ery przez cesarza Trajana w miejscu wcześniejszej osady kartagińskiej. Szybko uzyskało ono rzymskie prawa miejskie, co było równoznaczne z uznaniem jego mieszkańców za obywateli Rzymu. Solidne mury otaczające miasto świadczą o pierwotnej funkcji osady jako obozu wojskowego. Po uzyskaniu przez Timgad statusu stolicy prowincji, obóz został przeniesiony do Lambaesis, gdzie do dziś zachował się wspaniały łuk triumfalny łudząco podobny do średniowiecznego zamku.

W czasach świetności Timgadu mieszkańcy miasta starali się niczym nie ustępować swoim współobywatelom z Europy. Miasto było kulturalnym centrum prowincji, istniał tu amfiteatr oraz biblioteka, której księgozbiór nawet jak na dzisiejsze czasy sprawia imponujące wrażenie, gdyż zawierał około 25 tysięcy tomów. Odnaleziony zapis głosi, że koszt budowy gmachu wynosił 400 tysięcy sestercji, a poniesiony został przez niejakiego Marcusa Iluliusa Quintanusa.

Timgad z czasem jednak podupadł i całkiem stracił swoje znaczenie. Stosunkowo szybko wówczas o nim zapomniano. Po upadku Rzymu miasto przeszło pod władzę Bizancjum i kiedy niedługo potem jego dużą część niszczyło trzęsienie ziemi, i tak trwała już agonia miasta. Gwałtownie zmalał eksport pszenicy, który stanowił podstawę gospodarki Afryki Północnej, klimat zrobił się suchszy, a źródła, z których miasto czerpało wodę, zaczęły wysychać. Straciło sens istnienie trzydziestokilometrowego systemu inżynieryjnego, który za pomocą akweduktów zaopatrywał w wodę baseny i fontanny. Ludzie porzucili miasto i zapomnieli o nim, a ponieważ w pobliżu nie było wody, chłopi nie osiedlali się w kolejnych wiekach wśród ruin i tym samym ich nie niszczyli. Dopiero po wielu wiekach przykryte pyłem i piaskiem Sahary ruiny wzbudziły zainteresowanie europejskich archeologów.